จักรยานสามล้อถีบแห่งกาดหลวงเมืองเชียงใหม่ อาชีพที่กำลังจะตาโ

โดย ปฏิพล ตั้งตัว 600110058

วิชา Documentary(Minor)สาขาวิชาศิลปะการถ่ายภาพคณะวิจิตรศิลป์

คำนำ

กาดหลวงหรือตลาดวโรรส เป็นตลาดที่มีชื่อเสียงแห่งหนึ่งในเมืองเชียงใหม่ตั้งอยู่ริม

แม่น้ำปิงมีภูมิทัศน์ที่สวยงาม ร่องรอยวัฒนธรรมก็จะยังคงมีให้เห็นอยู่บ้างเป็นบางส่วนเช่นตึกเก่าบ้านไม้ เป็นต้น แต่สิ่งที่น่าสนใจที่จะนำ

มาเสนอให้อาจารย์ที่เคารพและผู้อ่านทุกท่าน

นั่นก็คือรถถีบสามล้อรับจ้างพาเที่ยวชม

รอบเมืองและตลาดที่กำลังจะหายสาบสูญ

ไปในไม่ช้า

จากประสบการณ์การสัมภาษณ์และพูดคุยกับลุงแดงผู้เป็นนักปั่นรถสามล้อถีบรับจ้าง ทำให้ผมได้ทราบข้อมูลหลายหลายอย่างเกี่ยวกับเรื่องราวและความเป็นมาของอาชีพนี้ รถถีบสามล้อเป็นรถที่ผ่านการดัดแปลงเพื่อทำเป็นรถลากใช้ในการขนส่งซึ่งนิยมตั้งแต่ราวๆ ปีพุทธศักราช 2470 เป็นที่นิยมอย่างมากจนเกิดเป็นอาชีพคนรับจ้างปั่นรถถีบสามล้อมาจนถึงปัจจุบัน

เนื่องด้วยยุคกระแสโลกาภิวัตน์ มีการพัฒนาเทคโนโลยีการขนส่ง ทำให้รถยนต์อย่างรถสองแถวและรถตุ๊กตุ๊กเข้ามามีบทบาทในการบริการผู้คนมากขึ้น และมีราคาบริการถูกกว่ารถจักรยานสามล้อในปัจจุบันอย่างมาก ค่าบริการรถสองแถวหรือรถตุ๊กตุ๊กอยู่ที่ประมาณ 20 ถึง 80 บาท แต่ทว่าค่าบริการรถจักรยานสามล้อมีราคาสูงถึง 200 บาทต่อคันต่อการพาวนเที่ยวรอบตลาด 1 รอบซึ่งถ้าหากเป็นนักท่องเที่ยวก็คงไม่ขัดข้องอะไรเพราะถือว่าได้เป็นการเที่ยวชมบรรยากาศครั้งนึงเมื่อได้มาเที่ยว

"จุดจอดรถจักรยานสามล้อตรงหัวมุมถนน ที่มีรถจักรยานจอดอยู่เพียงสามคัน จอดนิ่งสนิท เบื้องหลังเต็มไปด้วยรถแดงที่รอรับลูกค้า พอรับคนได้แล้ว ก็ขับออกไป ผ่านไปคันแล้วคันเล่า ต่างกันอย่างสิ้นเชิง"

นักปั่นแต่ละคนเป็นชายอายุราว 50 ถึง 70 ปี ลุงแดงเล่าว่า ลูกหลานไม่อยากสืบทอดทำอาชีพนี้ต่อเพราะว่าลำบากและตกยุค แถมยังได้เงินน้อยไม่คุ้มค่าเหนื่อย ลูกค้าก็ไม่ค่อยจะมีมาใช้บริการ และลุงแดงยังบอกอีกด้วยว่าผมเป็นลูกค้าคนแรกของวันซึ่งตอนนั้นเป็นเวลาช่วงบ่ายเข้าไปแล้ว เนื่องด้วยขณะนี้มีสถานการณ์การแพร่ระบาดของเชื้อโควิด 19 ทำให้นักท่องเที่ยวต่างชาติร่อยหรอ อย่างแน่นอน

"ลุงมานิช ลุงณรินทร์และลุงแดง (จากซ้ายไปขวา)

สามสหายนักปั่นที่อยู่ประจำจุดจอดรถจักรยานสามล้อ"

"รถจักรยานดัดแปลง ซึ่ง ลุงแดงกล่าวว่า เป็นรถที่ประกอบขึ้นมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๕ ราคาเหยียบแสน เพราะเป็นของเก่าที่ไม่มีผลิตที่ไหนอีกแล้ว เปรียบเสมือนพระเครื่องโบราณ ที่ยิ่งแพงเมื่อยิ่งเก่า รถจักรยานคันนี้มียี่ห้อชื่อว่าหงส์ทอง ดูได้จากรูปมุมล่างขวา ที่มีสัญลักษณ์นกหงส์ติดอยู่ใต้เบาะจักรยาน อะไหล่ส่วนใหญ่เป็นของเดิมแท้ แต่อะไหล่บางชิ้นอย่างจุกปิดวาล์วเติมลม ไม่สามารถหาได้แล้ว จึงต้องนำของใหม่มาใส่แทนรถทุกคันจะมีมีลักษณะคล้ายกัน ที่ต้องมีทุกคัน คือ สติ๊กเกอร์ Rotary Club ซึ่งเป็นองค์กร์ส่งเสริมวิชาชีพ"

"ผิวคล้ำ หยาบและแห้งกร้าน เส้นเลือดขอดที่ขา เป็นผลมาจากการปั่นจักรยานสามล้อตากแดดมาตลอด 52 ปี คงไม่ต้องถามมากว่า ลุงลำบากและเหนือยแค่ไหน แต่จำเป็นต้องทำเพื่อเลี้ยงครอบครัว"

"เครื่องดื่มยอดนิยม เพิ่มพลัง ให้กระชุ่มกระชวย มีพกติดไว้กับรถเสมอ"

"จากเหตุผลทั้งหมดทั้งมวลนี้สามารถสรุปได้ว่ารถถีบสามล้อที่เป็นตำนานของกาดหลวงและเมืองเชียงใหม่ในอดีต บัดนี้กำลังเลือนหายไปด้วยปัจจัยหลายอย่างเช่นสภาพแวดล้อมการพัฒนาของเทคโนโลยีตามยุคสมัยบวกกับสถานการณ์การแพร่เชื้อไวรัสและราคาบริการที่สูงมากขัดกับความต้องการของลูกค้า แต่จุดขายที่สำคัญนั่นก็คือ ความคลาสสิคจากยุคดั้งเดิม ซึ่งเป็นสิ่งที่ดึงดูดลูกค้าแต่นั่นอาจจะไม่เพียงพอสำหรับสถานการณ์ในปัจจุบันและทั้งในอนาคต แต่ทุกสิ่งทุกอย่างที่เกี่ยวกับรถจักรยานสามล้อมีคุณค่าในตัวมันเอง ควรค่าแก่การรักษาไว้ เพราะเป็นสิ่งที่เก่าแก่อยู่คู่กับเมืองเชียงใหม่มานาน "

"ขอขอบคุณผู้มีส่วนเกี่ยวข้องโดยเฉพาะอาจารย์ศักรินทร์ สุทธิสาร ผู้เป็นที่ปรึกษา ชี้แจง แก้ไขงานให้มีความสมบูรณ์สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี"