คลองแม่ข่ามีประวัติศาสตร์อันยาวนานควบคู่ไปกับเมืองเชียงใหม่ อยู่คู่กันมาตั้งแต่โบราณ ให้สายน้ำหล่อเลี้ยงเมืองมาหลายร้อยปี แต่มาวันนี้ ทำไมคลองแม่ข่าจึงกลายเป็นคลองที่มีแต่ความสกปรก ส่งกลิ่นเหม็นตลบอบอวลไปทั่ว ไม่สามารถใช้ประโยชน์ได้เลย ?
ในทุกวันนี้รัฐพยายามที่จะฟื้นฟูคลองแม่ข่ามาหลายปี แต่ทำไมมันถึงไม่ประสบความสำเร็จซักทีนอกจากการปรับปรุงภูมิทัศน์ ? ปัญหามันเกิดมาจากอะไร ? คุณภาพน้ำกลับไม่ดีขึ้นเลย
(ภาพที่ประชาชนและหน่วยงานภาครัฐทำความสะอาดขุดลอกคลองแม่ข่า)
(ภาพหลังจากทำการขุดลอกเสร็จแล้ว)
หนึ่งในปัญหาใหญ่คือการที่ผังเมืองสร้างทางน้ำทิ้งมาทิ้งในคลอง ตั้งแต่โรงงานอุตสาหกรรม โรงพยาบาล หรือแม้กระทั่งคนรอบๆชุมชน ไม่มีการจัดการบำบัดน้ำก่อนที่จะทิ้งลงไป จึงเป็นเหตุผลว่าต่อให้ขุดลอกบ่อยแค่ใหน คุณภาพน้ำก็ยังเหมือนเดิม และตะก่อน หรือเศษต่างๆก็จะเกิดขึ้นสะสมจนต้องขุดลอกคลองอยู่ทุกๆปี
(ภาพการขุดลอกคลองที่มีท่อน้ำทิ้งอยู่ข้างๆ)
จากการสอบถามป้าท่านหนึ่งที่อยู่กับคลองแม่ข่ามาตั้งแต่เกิดเล่าถึงการเปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับคลองและการแก้ไขปัญหาของรัฐที่ล้มเหลวในการจัดการ ต้องทนอยู่กับปัญหาที่เกิดมานานหลายปี
"ยิ่งนานวันไป ปัญหาน้ำจะยิ่งมากขึ้นเรื่อยๆ โดยที่ทางเทศบาลได้มาประกาศว่าจะทำโครงการต่างๆนานา แต่สุดท้ายแล้วกลับเงียบไปเลย" เลยทำให้คนในชุมชนส่วนมาก ทำใจยอมรับกับสภาพแวดล้อมในชุมชน กับปัญหาต่างๆที่มันยังค้างคา
สิ่งหนึ่งที่ทุกคนยังหวังคือให้คลองนี้กลับมาใส่เหมือนดั่งเคยเมื่อยี่สิบปีก่อน คลองที่เต็มไปด้วยชีวิตชีวา เด็กๆพากันโดดน้ำ คลองที่ใสสะอาดไม่เน่าเหม็น ที่ที่ทุกคนสามารถมาเดินชมคลองโบราณเหล่านี้ได้ สิ่งเหล่านี้คือสิ่งที่หลายๆคนชาวชุมชนแม่ข่าต้องการที่จะได้เห็นคลองที่อยู่อาศัยกันมาตั้งแต่สมัยรุ่นปู่รุ่นย่า กลับมามีชีวิตชีวาเหมือนเดิมเหมือนเมื่อครั้งอดีต
