หากกล่าวถึงเรื่องความตาย หลายคนอาจไม่อยากนึกถึง เพราะว่ามันมีเรื่องความทุกข์มาเกี่ยวข้อง
สุสานและสัปเหร่อในศาสนาพุทธ เป็นจุดสุดท้ายของการจัดการเรื่องความตาย มักถูกกล่าวหาด้วยความเชื่อในอดีตที่ทำให้เข้าใจผิดเพี้ยนไปจากความเป็นจริง หรือแม้กระทั่งสื่อ เช่น ละคร หรือ ภาพยนตร์ ที่ทำให้คนทั่วไปมีภาพจำว่าสัปเหร่อมีลักษณะน่ากลัว คลุกคลีอยู่กับไสยศาสตร์ สร้างความเข้าใจว่าสุสานคือสถานที่ที่ไม่น่าเข้าใกล้เพราะเป็นพื้นที่ของผู้ล่วงลับไปแล้ว เมื่อคนไม่อยากเข้าไป ก็ปล่อยให้พื้นที่ตรงนั้นรกร้าง การมีระบบความคิดเช่นนี้ สามารถทำให้ความตายกลายเป็นเรื่องไกลตัวจากมนุษย์อย่างเราได้ และเมื่อใดความตายได้เข้ามาใกล้ ไม่ทางใดทางหนึ่ง ผู้คนอาจเตรียมใจจัดการกับความตายนั้นโดยไม่ทันได้ตั้งตัว
เมื่อกาลเวลาได้เปลี่ยนไปความเชื่อบางอย่างยังคงอยู่ บางคนมีความเชื่อว่าการทำความสะอาด คือการจัดการพื้นที่ให้ผู้ล่วงลับเข้ามาหา สุสานจึงเป็นสถานที่ที่ไม่ควรทำความสะอาด เพราะไม่ใช่พื้นที่ของมนุษย์ที่จะอาศัยอยู่ ทำให้สุสานเหล่านั้น รกร้าง สร้างบรรยากาศที่น่ากลัวขึ้นไปกว่าเดิม และอาจนำไปสู่ปัญหาการมั่วสุมกันในที่ลับตาคน
แต่หากมองดูสุสานที่ยังอยู่ปัจจุบัน ยกตัวอย่างในตัวเมืองเชียงใหม่ สุสานหลายแห่งมีการกำกับดูแลที่ดีจากหน่วยงานในพื้นที่ จัดให้มีการทำความสะอาดทุกเช้า มีสถานที่ออกกำลังกายให้ผู้คนโดยรอบเข้ามาผ่อนคลายตามอัธยาศัย หรือแม้กระทั่งมีตลาดนัดให้ผู้สนใจเข้ามาซื้อและขาย สามารถสร้างประโยชน์ให้แก่ส่วนรวมและลดความน่ากลัวลงไปได้เยอะ ส่วนสัปเหร่อเอง ทั้งผู้ที่เข้ามาทำงานด้วยใจรักตั้งแต่ต้น หรือผู้ที่จำเป็นต้องเข้ามาทำงานเพื่อหาเลี้ยงชีพครอบครัว ต่างได้รับเงินเดือนจากหน่วยงานที่ดูแลกันทั้งสิ้น พวกเขาทำงานที่ได้รับมอบหมายอย่างเป็นระบบ ดูแลอำนวยความสะดวกให้แก่ญาติผู้มาประกอบพิธีที่สุสาน ที่อาจไม่ได้เตรียมใจกับเรื่องความตายมาตั้งแต่ต้น ผู้ที่อยู่ใกล้กับความตายอย่างสัปเหร่อสามารถจัดการให้ได้เสมอ
ความตายและความรู้สึกกลัวเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้ในทุกช่วงเวลา หลายครั้งที่สัปเหร่อเกิดความกลัว ก็จะมีวิธีการจัดการกับมันแตกต่างกันไป บางคนพยายามอยู่กับมันจนชิน ทำเป็นไม่รับรู้ คิดว่ามันเป็นเรื่องปกติ บางคนก็พยายามกลับบ้านก่อนตะวันรับขอบฟ้า เพื่อลดความคิดฟุ้งซ่านภายในใจ หรือบางคนก็มีบ้านเป็นหลักเป็นแหล่งอยู่ในสุสาน ซึ่งจำเป็นต้องละทิ้งความกลัวนั้นออกไปให้จงได้
ภาพถ่ายชุดนี้จึงพยายามสะท้อนให้เห็นว่า ระบบความคิดเดิมที่มีต่อสัปเหร่อ และสภาพแวดล้อมในสุสานที่ถูกปฏิบัติตามความเชื่อในอดีต มีผลต่อความเข้าใจเรื่องความกลัวของคนทั่วไป และความกลัวนั้นทำให้ความตายกลายเป็นเรื่องไกลตัว
เมื่อสุสานสะอาด คนก็พร้อมเข้ามาวางแผนใช้งานเพื่อบอกลาอีกหนึ่งชีวิตที่จากโลกนี้ไป
หรือเพื่อทำประโยชน์อื่น ๆ กับชีวิตที่ยังคงอยู่
ภาพถ่ายและบทความ โดย ศิริน ม่วงมัน
Comments